कवि माधवप्रसाद घिमिरे र ‘नवयुवक’ कविता

                प्रस्तुत कवितामा कविले ‘नवयुवक’हरुको जोश, जाँगर, उत्साह, उमङ्ग तथा पुरुषार्थको उल्लेख गरेका छन् । युवकहरुको माध्यमबाट राष्ट्र निर्माणको अभियानमा एकजुट हुनुपर्ने भाव यस कवितामा व्यक्त भएको पाइन्छ । कविले ऐतिहासिक प्रसङ्ग उठाउँदै युवाको जोस र जाँगरको मुक्तकण्ठले प्रशंसा गरेका छन् । अन्याय, अत्याचार, कुशासन, सामन्ती व्यवस्था, शोषण, दमन हटाउन युवाहरुले त्याग गरेको कुरा बताउँदै कविले युवाहरु प्रणयसुखमा मात्र अल्झिरहे राष्ट्रमा संकटको घडी आउन सक्ने बताएका छन् । युवावर्गको काँधमा सिंगै युगको दायित्व पर्न आएको बताउँदै कविले युवालाई जस्तोसुकै आँधीबेहरी आएपनि विचलित नभई कर्तव्यपथमा डट्नुपर्ने प्रसङ्ग उठाएका छन् । कविको विचारमा युवाहरुले देश हाँक्छन् । युवाहरुले जीत ल्याएनन् भने, युवतीले गीत गाएनन् भने, वसन्तमा कोइलीको आवाज गुञ्जिएन भने, अँध्यारामा ताराहरु निभे भने सृष्टिको अन्त्य हुने तर्क यहाँ अघि सारिएको छ । तसर्थ युवाले सृष्टिको अन्त्य हुन दिनुहुँदैन, युवाले बिहानीको सूर्यजस्तै बनेर टाकुराहरुमा ज्योति फैलाउनुपर्छ । विश्वको प्राण नै युवावर्ग भएकोले युवाले नथाकीकन देशका लागि कर्म गर्नुपर्छ, ज्यान दिन सक्नुपर्छ भन्ने भाव यहाँ व्यक्त भएको छ । समाजका लागि हानिकारक हुने कामका विरुद्ध लड्न पनि यहाँ आह्वान गरिएको छ । यस्तै युवाशक्तिका अगाडि ठूलाठूला सामन्तहरुको पनि केही नलाग्ने, सिंहासनहरु हल्लिने, अन्यायहरु काँप्दै भाग्ने विचार व्यक्त गरी युवावर्गलाई विदेश पलायन नभई राष्ट्रनिर्माणको पथमा जुट्न अग्रसर हुनुपर्ने सन्देश यहाँ दिइएको छ ।
                मन्दाक्रान्ता छन्दमा सहज र सरस भाषाशैलीमा संयोजन गरिएको यस कवितामा उपमा र उत्प्रेक्षाजस्ता अलङ्कारहरुको प्रयोग पाइन्छन् । कविले प्रकृतिका विभिन्न बिम्ब र प्रतीकका माध्यमबाट कवितात्मक अभिव्यक्तिलाई जीवन्त तुल्याएका छन् । युवाको अजेय शक्तिलाई नवनिर्माणको कार्यमा लगाउनुपर्ने भावसन्देशलाई परिष्कृत शैलीशिल्पद्वारा सिँगारिएको यो कविता भाव, लय र अलङ्कारविधानका दृष्टिले उत्कृष्ट बन्न पुगेको छ । माधवप्रसाद घिमिरे स्वच्छन्दतावादी भावधारालाई परिष्कारवादी शैलीशिल्पको कुशल संयोजन गर्ने कवि हुन् । उनको कवितामा राष्ट्र, राष्ट्रियता अनि राष्ट्रिय संस्कृतिको कलात्मक विन्यास पाइन्छ । प्रकृतिको तनमय र मनमय चित्रण गर्न सिपालु कवि घिमिरेले प्रकृति चित्रण र मानवतावादी भाव अभिव्यक्त गरेका छन् । स्वतन्त्रता, सामाजिकता, भातृत्व र विश्वबन्धुत्वको भावनाले यिनका कविताहरु ओतप्रोत हुन्छन् । प्राकृतिक, पौराणिक, सामाजिक र ऐतिहासिकताको कलात्मक प्रस्तुतीले गर्दा यिनका कविताहरु आकर्षक र सुन्दर बनेका छन् । प्रकृतिको चित्रण गर्ने क्रममा मानिसलाई प्रकृतिको वरदानको रुपमा चिनाउनृ र प्रकृतिको काखमा नै मानिसले जीवनयापन गर्न पाउने कुरालाई आफ्नो कवितामा प्रस्तुत गरेका छन् ।

कवि अगमसिंह गिरी र ‘नचिनिने भएछौ’ कविता

           अगमसिंह गिरी स्वच्छन्दतावादी धाराका कवि हुन् । गीत, फुटकर कविता र खण्डकाव्य आदिका सर्जक गिरीका कवितामा मानव समाजका आन्तरिक यथार्थ वा पिडा, रोदनको चित्रण भएको पाइन्छ । समाजमा पिडित मानिस उनको कविताको विषय हो । उनले मान्छे र प्रकृतिबिचको सम्बन्ध देखाउँदै मानवीय अन्तर्वेदनाको प्रस्तुतीबाट नेपाली जातीयताको गौरवगान गरेका छन् ।
            कविले यस ‘नचिनिने भएछौ’ कवितामा नेपाल र नेपालीले आफ्नो पुख्र्याैली गरिमा गुमाउन लागेको, सँस्कार तथा पहिचान हराउँदै जान लागेको अवस्थालाई विषयवस्तु बनाएका छन् । यसमा ‘यहाँ’ शब्द नेपालबाहिरको भूमि र ‘तिमी’ शब्द यहाँ बस्ने नेपालीहरुका लागि प्रयोग भएका छन् । कविले प्रवासमा बस्ने नेपालीहरु आत्मव्यथाले पिडित देखेका छन् । कविका विचारमा त्यहाँ बस्ने नेपालीले अतीतको गौरवगाथा गुमाएर गालामा रगत हराएको, आँखाको ज्योति गुमाएका, कारागाको बन्दीजस्तो निरीह र गाँस लुटिएको अभागी बनिरहेको भाव व्यक्त गरेका छन् । प्रवासी नेपालीमा अतीतका गौरव रहँदाको धपक्क बल्ने अनुहारमा ग्लानिका रेखाहरु कोरिएका छन् र आत्मगौरवमा चोट लाग्दा सहने क्षमता बढेको छ । अतीतको गौरव र पहिचान गुमेको अवस्थाप्रति कविले व्यङ्ग्य गरेका छन् र राष्ट्रभक्तिको अगाध भाव प्रकट गरेका छन् । कवि प्रवासी नेपालीलाई विगतको गौरवगाथा सुनाउन र सही परिचय दिलाउन चाहँदैनन् तर उनलाई जातीय गौरव आओस् भन्ने चाहन्छन् र यसको लागि चिन्तित बनेका छन् ।            यस कवितामा प्रवासी नेपालीहरु विरक्तिएका, शिथिल र मलिन परिस्थिमा रुमल्लिएको अभिव्यक्ति छ । उनीहरुले विपत्ति र कष्टको विरोध गर्न छाडी मनस्थिति परिवर्तन गरेप्रति कवि चिन्तित बनेका छन् र त्यस्तो स्थितिको व्यङ्ग्य गरेका छन् । गाँस, बास र जातीय अस्तित्व गुमाएर बाँच्न लागेका नेपालीहरुले नेपालीत्व नै बिर्सन लागेको अवस्थाप्रति कवि संवेदशील बनेका छन् । नेपालीले आफ्नो जातीय अस्तित्व, गाँस, बास र गौरवको रक्षा आँफै गर्नुपर्ने र विगतको गौरवगाथा अरुले सम्झाएर होइन आफैं याद गर्नुपर्ने कुरालाई यस कवितामा व्यङ्ग्यात्म ढङ्गले प्रस्तुत गरेका छन् । तिमी त यहाँ नचिनिने भएछौ भन्ने अंशको पुनरावृत्तिबाट व्यङ्ग्यात्मक रुपमा नेपालीलाई आफ्नो परिचय र गौरवगाथा बिर्सन नहुनेतर्फ पनि सचेत गराइएको छ ।
            सरल शैली, सशक्त बिम्ब, सहज अनुप्रासयोजना, गद्यलयात्मक साङ्गीतिकता, भावसंवेद्यता, गौरवपूर्ण विषयको स्वस्फूर्त, हृदयस्पर्शी र सहज वर्णनले कवितालाई प्रभावकारी बनाएको छ ।
            गिरीका कविताका विषय नेपाली सँस्कृति, जातीय मायाममता, मानवीय पिडा, संवेदना, मानवीय अस्तित्व र अस्तित्वरक्षाका लागि संघर्ष हुन् । मानवता, जातीय गौरवगान, सार्वभौमिकता, शान्तिसन्देश उनका कवितामा पाइने मुख्य प्रवृत्तिहरु हुन् । उनको कवितामा अमानवीय व्यवहारको विरोध, देशभक्तिको प्रशंसा र हृदयस्पर्शी जस्ता प्रवृत्तिहरु पाइन्छन् ।